Destylarnia Fettercairn została przeze mnie odwiedzona zupełnie przy okazji wyjazdu do Aberdeen. Nigdy nie było nam zbytnio po drodze – nie jest to wszakże destylarnia ze ścisłej czołówki najbardziej ulubionych gorzelni Szkocji. Nie znam też osoby, która wymieniając swoje ulubione whisky odpowiedziałaby, iż Fettercairn to jej top 3. Do niedawna jeszcze zamknięta dla zwiedzających, na chwilę obecną (wrzesień 2019) oferuje całkiem przyzwoite opcje odwiedzin. I tak, Fettercairn jest moją 35tą, niepowtarzającą się, zwiedzoną destylarnią.

Otwarta przez większą część tygodnia, destylarnia oferuje 3 różne rodzaje biletów. Z zasady zwiedzanie nie różni się niczym innym jak ilością otrzymanych pod koniec kieliszków whisky do degustacji. Bilet najdroższy, w cenie 20 funtów zawiera w sobie 3 whisky z nowej, odświeżonej oferty destylarni – wersję podstawową, 12letnią; wariant przeznaczony do sprzedaży w sieci sklepów wolnocłowych – 12letnią odmianę z dodatkowym finiszem w beczkach po sherry PX sprzedawaną w butelkach o pojemności 1 litra; oraz odmianę 28letnią. W ofercie destylarni możliwy jest jeszcze zakup whisky 40 i 50letniej. Ta ostatnia jest oczywiście dostępna do zakupu w cenie prawie 18000 funtów. Może kiedyś się uda. Co do samego oprowadzania miałem wielkie szczęście być jedyną osobą, która w danej chwili odwiedziła destylarnię. Prywatny tour był bardzo miły, chociaż uprzejmy Pan przewodnik z uporem maniaka musiał powiedzieć wszystko czego wymagał od niego plan wydarzeń, pomimo wiedzy, iż nie jest to moja pierwsza odwiedzona budowla tego typu. Ostatecznie nic złego się nie stało i utrwaliłem sobie wiedzę o tym, czym jest jęczmień i na jakich proporcjach się go mieli. W międzyczasie szanowna małżonka została poczęstowana kawą, której nie ma w ofercie zwiedzania, jak i samej kawiarni z resztą. Nic to trudnego dla Pana przewodnika, czajnik elektryczny spod lady też się znajdzie – duży plus za gościnność.

Sama destylarnia znajduje się w połowie drogi między Dundee a Aberdeen, przy trasie A90 – wystarczy zjechać z głównej drogi około 5 minut do miejscowości o tej samej nazwie co destylarnia. Odnowione budynki, bardzo przytulne visitor center, mała salka do degustacji i urocze podwórko – tak, jest to ładna destylarnia. Samo miasteczko jest niezwykle urokliwe, bardzo spokojne i malownicze z cudownym wręcz widokiem na park narodowy Cairngorms. Krótki spacer po okolicznych zabudowaniach z górującym kościołem otoczonym starymi nagrobkami to idealne dopełnienie wizyty w Fettercairn.

Destylarnia zasługuje na kilka uwag wyróżniających ją na tle konkurencji. Alexander Ramsay, zakładający destylarnię w 1824 roku dokładnie wiedział co robi. Okolica wybrana na siedzibę nowej gorzelni znajdowała się na przecięciu szlaku, którym nielegalni gorzelnicy transportowali whisky z północy na południe. Nowo powstały zakład uzyskał licencję jako drugi legalnie pracujący obiekt tego typu, zaraz po Glenlivet. Sir Alexander szybko zatrudnił gorzelników z północy do pracy przy tworzeniu swojej whisky i w ten sposób zyskał personel, który znał się na rzeczy. Jednakże już 6 lat później sprzedał on swoje ziemie i destylarnię innemu szlachcicowi, sir Johnowi Gladstone’owi. Nazwisko jest nieprzypadkowe, gdyż dżentelmen był ojcem premiera Wielkiej Brytanii, Williama Gladstone’a. I to był dobry premier! Zmienił on znacząco prawo dotyczące opodatkowania whisky. Od tej pory podatek uiszcza się podczas butelkowania whisky, a nie jak przedtem – w momencie jego wydestylowania. Angel’s Share został tym samym nieopodatkowany, co znacząco pomogło przetrwać całemu przemysłowi gorzelniczemu.

Późniejsza historia destylarni to klasyczne zawirowania i zmiany właścicieli, przeplatane pożarem, zamknięciami i ponownymi otwarciami. Z ważniejszych informacji warto wspomnieć o zakończeniu słodowania na terenie zakładu w latach 60tych XX wieku. Ostatnim właścicielem destylarni jest firma Whyte & Mackay Ltd, która jednak skupia się bardziej na promocji whisky z destylarni Dalmore i Jura, niż na Fettercairn i Tamnavulin. Dwie ostatnie są zdecydowanie bardziej nastawione na produkcję whisky dla potrzeb blendów.

W kwestiach technicznych moce przerobowe to 2,1 miliona czystego alkoholu rocznie, produkowane z 2 par alembików. I to nie byle jakich! Są to jedyne w Szkocji alembiki posiadające zewnętrzne chłodzenie wodą w ich górnej części. Mocno przypominały mi fontannę ogrodową. Leniwie spływająca woda ma za zadanie chłodzić górną część alembika potęgując zjawisko refluxu. W efekcie otrzymywany spirytus ma być bardzo lekki i delikatny. Odniosłem niestety wrażenie, że całość produkcji nastawiona jest mocno na ilość, cały proces trwa około 3,5 dnia, z czego sama fermentacja zajmuje około 48-60 godzin. Dość szybko. Destylarnia pracuje 7 dni w tygodniu. W destylarni nie używa się torfu, chociaż w przeszłości było inaczej.

Whisky Fettercairn jest mocno kontrowersyjna. Nie ma wielkiej ilości fanów i uważana jest często za destylarnię z końca listy. Często w opiniach innych degustujących oraz w literaturze pojawia się notka wspominająca o siarce. Będzie trzeba to sprawdzić! Edycje single malt są relatywnie rzadkie, większość produkcji pochłania zapotrzebowanie na blendy. Edycje od niezależnych bottlerów istnieją, chociaż zbyt wielu ich nie ma. W dużej mierze destylarnia używa beczek po bourbonie, trafiają się także beczki po sherry i po winach. Niemniej jednak można zauważyć dość interesujący trend, polegający na przejściu od edycji bez oznaczenia wieku (Fior i Fasque) do edycji z ich oznaczeniem. Miło spojrzeć na dobre zwyczaje! Chwilowe eksperymenty zostały zakończone i właściciele wrócili do starej szkoły. Odświeżono także wygląd samej marki – butelki zyskały nowe kolory etykiet, odnowiono stronę internetową – wszystko ze sobą współgra i wygląda naprawdę dobrze.

Ja zaryzykuję i spróbuję znaleźć dla siebie whisky z tej destylarni. Na poszukiwania nadszedł czas – ahoj przygodo!

Tymczasem w kieliszku